عجایب معماری دبی

شادی آذری – همزمان با کاهش تدریجی ذخایر نفت، دبی با اجرای پروژه‌های عمرانی جذاب، از جمله یک هتل زیرآبی، قصد جذب دلارهای توریست‌ها را دارد.

این روزها دبی تنها با یک یا دو پدیده عجیب و جالب‌توجه در عرصه جهانی مطرح نیست. امارات توجه همگان را در معماری، طراحی و بخش املاک به خود جلب کرده است و دبی، یکی از هفت بخش امارات متحده عربی در رونق بخش ساخت و ساز آن نقش مهمی را ایفا می‌کند. تا آغاز دهه آینده، دبی نسبتا کوچک که از جزیره پرنس ادوارد کانادا هم کوچک‌تر و تعداد شهروندان آن تنها 4/1میلیون نفر است، مهد پروژه‌های متعدد معماری است که هر یک در نوع خود بی‌نظیر و اعجاب‌انگیز است.
از جمله آنها می‌توان به بلندترین آسمانخراش کره زمین، اولین هتل لوکس زیرآبی دنیا و بزرگ‌ترین مجموعه جزایر مسکونی ساخته دست بشر که اگر از بالا به آن نگاه کنید، نقشه جهان را می‌بینید، اشاره کرد.
اغلب پروژه‌های فوق‌العاده دبی هنوز در بخش نقشه‌کشی یا مراحل اولیه ساخت است. هم‌اکنون در مرکز خطوط هوایی امارات جرثقیل‌ها مشغول به کارند. بر اساس آخرین مطالعه‌ای که از سوی اتاق بازرگانی و صنایع دبی منتشر شده است، بخش عمران و ساخت‌و‌ساز دبی 2/12درصد از تولید ناخالص داخلی غیرنفتی امارات را به دوش می‌کشد و میانگین سالانه رشد آن 27درصد است.
اما به راستی چرا تا این اندازه ناگهان صنعت ساخت‌و ساز دبی رونق گرفته است؟ امیر دبی هدفی را برای این کشور تعریف کرده است، مبنی‌بر اینکه دبی در سال 2010 بتواند 15میلیون گردشگر را به خود جذب کند (این رقم برای سال 2003 بالغ‌بر 24/5میلیون نفر بوده است)، جالب است بدانیم که بنابر پیش‌بینی اکونومیست، درست در همین سال منابع نفتی کشف شده دبی تمام می‌شود. مرکز توسعه و سرمایه‌گذاری دبی اعلام کرده است که هم‌اکنون 90درصد فعالیت‌های متنوع اقتصادی دبی را بخش‌های غیرنفتی بر دوش می‌کشند و این به وضوح نشان می‌دهد که دبی صنایع جدیدی چون صنعت توریسم را به خوبی تقویت کرده است. برای تقویت هرچه بیشتر صنعت توریسم، مسوولان توسعه دبی دست‌ به کار تغییر شکل شدید نمای شهری آن شده‌اند.
ابعاد گسترده و سرعت نفس‌گیر این ساخت‌وساز‌ها یادآور آنچه در چین روی می‌دهد است.
چین هم به منظور آماده‌سازی برای بازی‌های المپیک 2008 صحنه تغییر و تحولات زیادی است. البته ملتی بسیار بزرگ‌تر و پرجمعیت‌تر در این تحولات دخیلند. گویی چین می‌خواهد به‌طور غیررسمی با معماری فضاهای پیشین مسابقات المپیک رقابتی سرسختانه را آغاز کند.
دبی هم با پروژه‌هایی که در دست دارد می‌خواهد بسیاری از رکورد‌ها را با عناوین «بلندترین»، «بزرگ‌ترین» یا «اولین» به خود اختصاص دهد.
دست‌اندرکاران توسعه دبی نه تنها امیدوارند گردشگران خاورمیانه‌ای را جذب کنند، بلکه می‌خواهند گردشگران اروپا یا حتی آسیا را که توسعه اقتصادی سریع آن قشر جدیدی از ثروتمندان را به وجود آورده است، به دبی بکشانند. اگر همه‌چیز طبق برنامه پیش رود، گردشگران موضوعات جالبی را در دبی برای عکاسی با دوربین‌های دیجیتالی‌شان خواهند یافت. دبی به زودی به خانه بزرگ‌ترین ساختمان جهان یعنی برج دبی تبدیل می‌شود. طراح این برج شرکت اسکید اوینگز اندمریل (SOM) است. این ساختمان که در سال 2009 تکمیل می‌شود از برج تایپه 101 که هم‌اکنون بلندترین ساختمان روی کره‌زمین است، پیشی خواهد گرفت. یک شرکت غربی دیگر به نام شرکت انگلیسی فاستر و شرکا طراحی یک ساختمان وان‌سنترال‌پارک را برعهده گرفته است که کاربردی چندگانه دارد. این ساختمان که برای حفظ محیط‌زیست شرایط مناسبی در آن طراحی شده است، 80 طبقه دارد. وقتی در‌های این ساختمان در سال 2008 گشوده شود، بلندترین آپارتمان مسکونی جهان خواهد بود.
معماران سنگاپوری هم مرکز دبی مال را طراحی کرده‌اند که با 1000مغازه و 470هزار مترمربع مساحت وقتی امسال افتتاح شود، به عنوان بزرگ‌ترین مرکز خرید جهان معرفی می‌شود. البته همه ساختمان‌هایی که تاکنون از آنها یاد شد، اگرچه بسیار اعجاب‌انگیزند، اما نسبت به تلاش‌های عمرانی در دبی که اکنون به آنها اشاره می‌کنیم، سنتی به نظر می‌رسند.
هایدرو پلیس نام یک هتل زیرآبی است که توسط شرکت آلمانی یوآخیم هاوزر طراحی شده است و قرار است در پایان سال 2007 افتتاح شود. پالم آیلندز یا جزایر نخل، مجموعه جزایری تفریحی است که با دست بشر ساخته شده است و وقتی با یک هواپیما از بالا به آنها نگاه کنید، به شکل درخت نخل است. پالم آیلندز در اواخر سال‌جاری افتتاح می‌شود.
همان شرکت آلمانی مسوول تکمیل پروژه‌ای دیگر به نام ورلد یا جهان است. این پروژه مجموعه‌ای از جزیره‌های مسکونی مصنوعی است که وقتی از بالا به آنها نگاه کنید همان نسخه کوچک‌تر قاره‌های جهان را می‌بینید. اما در مورد فضا، شرکت آمریکایی اسپیس ادونچرز (که به خاطر اولین مسافرت فضایی - تفریحی معروف است) در حال ساخت ایستگاه فضایی امارات متحده‌عربی است.
این اولین مرکز فضایی است که از آن پروازهای تجاری به فضا راه‌اندازی می‌شود. این مرکز واقع در راس‌الخیمه است که چند دقیقه‌ای از دبی فاصله دارد. بی‌شک ساکنان دبی، ایستگاه فضایی امارات متحده را ایستگاه فضایی شهر خود می‌دانند، درست همان‌طور که ساکنان نیویورک، فرودگاه نیوآرک در نیوجرسی را به عنوان یکی از مکان‌های شهر خود می‌دانند. برای تکمیل ایستگاه فضایی امارات هیچ تاریخی اعلام نشده است. پروژه‌های معماری فوق‌العاده در دبی نباید چندان تعجب‌برانگیز باشند. اگر به تاریخچه اولین بناهای امارات دقت کنید، در سال 1979 بزرگ‌ترین بندرگاه ساخته بشر در جبل‌علی دبی افتتاح شد و در سال 1999 دبی به اولین هتل هفت ستاره جهان مجهز شد. چون در آن هنگام هتل بی‌نظیر برج‌العرب که به شکل بادبان قایق است آغاز به کار کرد.
پروژه در دست ساخت دیگری که بخشی از آن را دولت دبی و بخش دیگر را شرکت دبی‌لند راه‌اندازی می‌کند، دبی‌لند نام دارد که فضای پارک‌های دیزنی ورلد یا لاس‌وگاس را به یاد می‌آورد اما مجموعه‌ای تفریحی است که بسیار مجهزتر از آنها است. این پروژه که تنها ده دقیقه از فرودگاه بین‌المللی دبی فاصله دارد، زمینی به مساحت 280 کیلو متر مربع را به خود اختصاص داده است و شش «ورلد» یا «دنیا» را که هر یک ویژگی‌های منحصر به فردی دارند،‌ در بر می‌گیرد. یکی از این دنیاهای دبی‌لند که برای خانواده‌ها جذابیت زیادی خواهد داشت، دنیای جذابیت‌ها و تجربیات Attractions and Experience نام دارد. این «دنیا» مجهز به ترن هوایی، موج سواری و سایر بازی‌های مکانیکی است. دنیای گردش و ورزش “Sports and Outdoor World” انواع مختلف استادیوم‌ها را دربردارد (و طراحی آن را شرکت آلمانی فون‌گرکن مارگ و شرکا بر عهده داشته است)، به علاوه مراکز ورزشی مختلف را در این «دنیا» خواهید یافت. داون تاون دنیای دیگری از این مجموعه است که یک مرکز تفریحی مجهز به تئاتر، سینما، رستوران و مراکز بولینگ است. دنیای اکوتوریسم که محیط‌های «طبیعی» و ساختارهای زیست‌محیطی را به نمایش می‌گذارد، قرار است فوق‌ مدرن‌ترین مرکزی باشد که به آینده نظر دارد. دنیای تفریح و تعطیلات «Leisure and Vacation World» که چشمه‌های آب معدنی دارد و دنیای خرده‌فروشی و سرگرمی “Retail & Entertainment World” که همه نوع خرده‌فروشی در آن انجام می‌گیرد، از جمله دیگر «دنیاهای» این مرکز هستند. هم‌اکنون زیرساخت‌های اولیه این مرکز (تاسیسات و جاده‌ها) در حال ساخت است و هدف این است که تا سال 2008 بخش اعظم آن تکمیل شود. در شرایطی که دبی نباید تنها با دبی‌لند و ارزش‌های تفریحی آن شناخته شود، واضح است که امارات به زودی مملو از انبوهی از مراکز پرجاذبه برای گردشگران خواهد شد. پیشرفت‌های جدید و شایان توجه دبی هم مانند لاس‌وگاس، بی‌شک از انتقادات آینده مبرا نخواهد بود.
اما منتقدان چه دوست داشته باشند و چه دوست نداشته باشند، در هر صورت این پدیده‌های جدید جهان که در دبی گردهم می‌آیند، چیزی جز عجایب عصر ما نیستند.